uit de Volkskrant van 18-11-2002

Van onze correspondent

Jan van der Putten

'N-Korea geeft toe te werken aan een kernbom'

PEKING - Noord-Korea is bezig met de bouw van kernwapens en heeft het verdrag uit 1994 dat dit verbiedt geannuleerd. Volgens de Amerikaanse regering heeft Noord-Korea dit toegegeven. Deze erkenning kan de spanningen in Azië opvoeren, of getuigen van Noord-Korea's besluit meer openheid te betrachten.
Al sinds begin deze maand was Washington op de hoogte van deze onthutsende bekentenis. Een hoge Amerikaanse regeringbron zei dat het ongeveer hetzelfde was wanneer de Iraakse president Saddam Hussein zou hebben erkend, of gebluft, dat hij atoombommen had of snel zou krijgen.
Volgens diezelfde bron kan het Amerikaanse systeem geen twee grote militaire crises tegelijk aan. Daarom heeft president Bush de tijd genomen. Ten slotte is besloten de Noord-Koreaanse uitdaging met diplomatieke middelen te beantwoorden. Welke dat zullen zijn, is nog onduidelijk. Op 4 en 5 oktober legde onderminister van Buitenlandse Zaken James Kelly in Noord-Korea de Amerikaanse eisen op tafel. Hij wilde garanties dat Noord-Korea geen kernbommen, raketten of biologische wapens produceert of exporteert. Na Kellys vertrek zei Noord-Korea dat hij zich 'vijandig' had gedragen. Het is nu duidelijk waarop dat sloeg. Kelly heeft zijn gastheren 'bewijsmateriaal' getoond over een nucleair programma dat Noord-Korea zou uitvoeren. Eerst spraken de Noord-Koreanen dat fel tegen. Daags daarop gaven ze toe dat ze een geheim kernwapenprogramma hebben op basis van verrijkt uranium. Een lid van de Amerikaanse delegatie onthulde dat de Noord-Koreanen hadden gezegd 'dat ze ook nog krachtiger dingen hadden'. Daaruit leidt Washington af dat Kim Jong Il beschikt over andere massavernietigingswapens. Het is onduidelijk of Kim de bom nu al heeft. Kernproeven heeft Noord-Korea nooit gedaan.

In 1994 beloofde Noord-Korea zijn kernprogramma te bevriezen in ruil voor de levering door de VS, Zuid-Korea, Japan en de EU van twee conventionele atoomcentrales voor de opwekking van elektriciteit. Het doorgaan van het project hangt af van de inspectie van Noord-Korea's nucleaire installaties. Pyongyang acht zich echter niet meer gebonden aan de afspraken van 1994. De verklaring van deze ommezwaai is niet duidelijk. Het ligt het meest voor de hand dat Noord-Korea, net zoals bij de ontvoering van Japanse burgers, eindelijk de halve of hele waarheid heeft gesproken, om uit onderhandelingen maximale geldelijke winst te slaan. Als een frontale botsing met de VS de opzet is, dan wijst dat op diepe tweespalt binnen het regime. Kim Jong Il probeert juist met de VS tot een vergelijk te komen. Tegen de Japanse premier Koizumi zei hij dat nucleaire wapeninspecteurs welkom waren.

 

 

Van onze buitenlandredactie

 

Moskou paait landen van 'as van het kwaad'

AMSTERDAM - De geblindeerde trein van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong Il rolde woensdag voor de tweede keer in twee jaar Rusland binnen. Het bezoek van Kim is opvallend, omdat Rusland hiermee weer bewijst hoe goed zijn banden met de landen uit de 'as van het kwaad' zijn.
De Noord-Koreaanse dictator, 's werelds laatste stalinistische staatsman, bezocht woensdag een straaljagerfabriek en een scheepswerf in het Russische Verre Oosten. Donderdag ging hij verder naar een farmaceutische fabriek en lunchte hij op een legerbasis, waar hij Russisch militair materieel inspecteerde. Vandaag zal hij, hoewel het volgens Rusland om een informeel bezoek gaat, in Vladivostok president Poetin ontmoeten. De driedaagse treinreis van Kim Jong Il illustreert nogmaals de Russische mening over de door de Verenigde Staten geproclameerde 'as van het kwaad'. De Russen maakten begin deze maand al duidelijk niet te willen stoppen met de bouw van een kerncentrale in het 'asonderdeel' Iran. En afgelopen weekend werd bekend dat Rusland een economische deal van veertig miljard dollar zal sluiten met Irak. Volgens Russische functionarissen wilde Kim zijn bezoek vooral gebruiken om de economische hervormingen in Rusland gade te slaan. In Noord-Korea zijn vorige maand enkele hervormingen doorgevoerd, die het land dichter bij een markteconomie hebben gebracht. Kim vroeg de technici in de Soechoj-vliegtuigfabriek wat het effect van computertechniek voor de werkgelegenheid en de kwaliteit van de producten was. Onvermijdelijk rijst de vraag waarom Kim een militaire fabriek bezocht, waar Ruslands modernste straaljager wordt geproduceerd. Gisteren werd bekend dat Rusland ook met Noord-Korea overleg heeft over de bouw van een kerncentrale. De VS zouden die centrale eigenlijk bouwen, maar het project verloopt volgens Pyongyang te langzaam. De relatie tussen Rusland en de VS is sinds 11 september flink verbeterd. Amerikaanse soldaten mochten tijdens de oorlog in Afghanistan opereren vanaf bases in Centraal-Azië, Ruslands achtertuin. Nu een Amerikaanse aanval op Irak dreigt, lijken de Russen juist geneigd een buitenlands beleid in strijd met de Amerikaanse wensen te voeren. Maar de Russische politiek is niet vijandig tegen de VS, menen Russische onderzoekers. 'Dit beleid is conform Poetins doctrine voor buitenlandse politiek, die pragmatisch en rendabel voor Rusland moet zijn', zegt Ilja Fabritsjnikov van het Centrum voor Russische Politieke Studies. 'Rusland wil laten zien dat het niet alles op dezelfde kaart inzet, dat het autonoom is in de keuze van zijn partners', voegt Sergej Kazjonnov van het Instituut voor Wereldeconomie en Internationale Betrekkingen daaraan toe.